Bijgewerkt: 27 maart 2023
In tijden van crisis proberen bedrijven, en daarmee werkgevers, van alles om de kosten te drukken. Vooral loonkosten hakken er soms flink in. Vaak ontstaan er ontslagrondes: personeel wordt in kleine of grote groepen ontslagen en staan op straat. Ook gaat de werkgever soms over tot het terugzetten in functie, waardoor de werknemer minder loon krijgt.
En dan hebben we nog het loonoffer. Hiermee zal de werkgever in beginsel aan de werknemer vragen of hij/ zij genoegen wil neme met minder loon. Ruim een-derde van de werknemers wil dit, zolang ze hun baan maar behouden. Er zijn ook werkgevers die de arbeidsvoorwaarden eenzijdig wijzigen.
Werkgever betaalt loon
De werkgever betaalt zijn werknemers voor de verrichte werkzaamheden. Iemand die in loondienst is, krijg vaak maandelijks of vier-wekelijks loon uitbetaald door de werkgever. Hoe hoog dit loon is, staat altijd in het arbeidscontract aangegeven. Vervolgens kan het loon jaarlijks stijgen, bijvoorbeeld volgens cao, verhoging van het wettelijke minimumloon of door leeftijd en/of ervaringsjaren, alsmede de loonschaal.
Tijden van crisis
Met crisis wordt vaak de economische crisis bedoeld. Nederland kent meerdere perioden van economische crisis. De grote depressie tussen 1927 en 1937 had tot gevolg van ruim een kwart van de beroepsbevolking werkeloos was. Een enorm aantal! De crisis van 2008 tot 2015 kende een hoogtepunt, met een werkeloosheid van bijna 10 procent In diezelfde periode steeg de werkeloosheid in Griekenland tot ruim 28 procent.
In tijden van crisis proberen werkgevers kosten te besparen. Want een crisis betekent: er is meer aanbod dan vraag, en de productie neemt daardoor af. Vaak vallen er veel ontslagen. Dit kan het bedrijf rechtvaardigen, omdat dit onder bedrijfseconomische redenen valt. Ontslag moet door het bedrijf via UWV worden aangevraagd, en soms loopt ontslag via de rechter.
Werkgever houdt zomaar salaris in
Allereerst moet er bekeken worden waarom er salaris/ loon wordt ingehouden. In bepaalde gevallen mag de werkgever het loon inhouden, maar nooit meer dan de beslagvrije voet. De beslagvrije voet bedraagt 90 procent van de bijstandsnorm. Redenen om loon in te houden zijn:
- Ziekte (loon bedraagt dan minimaal 70 procent van het loon)
- Onderlinge afspraken tussen werkgever en werknemer, zoals huur van een woning
- Schade vergoeding, omdat de werknemer schade heeft toegebracht aan het bedrijf of diens eigendommen
- Teveel betaald loon door de werkgever
- Loonbeslag, hieraan moet een werkgever altijd meewerken
Loonoffer is iets anders
Een loonoffer is iets heel anders dan bovengenoemde redenen. Immers, bij een loonoffer vraagt de werkgever aan de werknemer om genoegen te nemen met minder loon. Vaak heeft dit te maken met het feit dat het bedrijf in financieel noodweer verkeert. Een loonoffer betekent een verslechtering van de arbeidsomstandigheden.
Mag de werkgever zomaar loonoffer toepassen?
In de meest optimale situatie vraagt de werkgever netjes van de werknemer of deze akkoord gaat met een loonoffer. Uit onderzoek blijkt dat in 2015 ruim 29 procent van de werknemers hiertoe bereidt is, zolang hun baan maar behouden blijft. In 2014 was 31 procent hiertoe bereid.
Eén op de zeven werknemers wil minder dan 5 procent inleveren van het loon (14.2 procent van alle werknemers). Eén op de tien procent van de werknemers wil tot 10 procent van het loon inleveren (10 procent van alle werknemers). Eén op de twintig werknemers wil zelfs nog een stap verder gaan, en wil meer dan tien procent inleveren (5 procent van alle werknemers).
Door de economische crisis vragen steeds meer bedrijven een loonoffer van hun werknemers. Een voorbeeld is het warenhuis V&D (Vroom en Dreesman), dat in 2015 aan alle werknemers 5,8 procent loonoffer vroeg. Nou ja, van vragen was weinig sprake, het bedrijf eiste dit.
Verbod op loonoffer
Wanneer het bedrijf onder een bepaalde cao valt, zal er vaak een verbod rusten op een loonoffer. In dit geval mag de werkgever geen loonoffer toepassen. Zit er geen verbod op, of valt het bedrijf niet onder een cao, dan kan de werkgever afspraken maken met de werknemer. Zoals gezegd, ruim een-derde van alle werknemers wil hieraan meewerken.
De werkgever heeft ook nog een andere troef in handen: hij kan de arbeidsovereenkomst eenzijdig aanpassen. Hiervoor moet de werkgever wel zwaarwegend redenen hebben. Alleen dan is deze eenzijdige aanpassing mogelijk.
Moet je ermee instemmen?
Of je ermee in wilt stemmen, is een persoonlijke kwestie. Sommige werknemers komen goed uit met minder geld, omdat ze het thuis financieel op orde hebben. Behoudt van hun werk is dan het belangrijkste. In principe is niemand verplicht om in te stemmen met een loonoffer. Gebeurt dit niet, dan moet de werkgever het normale loon blijven doorbetalen, of de arbeidsovereenkomst eenzijdig aanpassen. Soms komt hier de rechter aan te pas.
Wat betekent dit voor de toekomst?
Loonverlaging heeft niet alleen financiële gevolgen voor het moment, maar ook voor een later tijdstip. Bedrijven die over gaan tot loonoffers, staan dicht bij een faillissement. Vaak helpt een loonoffer het bedrijf er niet meer bovenop. En dan komen de problemen pas echt om de hoek kijken. Want bij werkeloosheid is er vaak recht op een WW-uitkering, die bedraagt 70 procent van het laatst verdiende loon. Bij een loonoffer wordt dus niet alleen het loon lager, maar ook de WW-uitkering zal lager worden.
En dan nog het pensioen Deze wordt opgebouwd aan de hand van het inkomen. Wanneer het inkomen lager is, zal ook de pensionopbouw in veel gevallen lager uitvallen. Een loonoffer werkt dus vele jaren, tot aan het pensioen, door.
Overigens zijn veel bedrijven gehaaid wanneer het op loonbetalingen uitkomt. In slechte tijden krijgen veel werknemers, die jarenlang goed hebben gefunctioneerd, vaak een slechte beoordeling van de werkgever. Bij een of meerdere slechte beoordelingen kan de werkgever de werknemer terugzetten in functie. Een daar hoort ook een lager loon bij. Plus het vaak in moeten leveren van secundaire arbeidsvoorwaarden.
Bij een zwaar economisch belang kan de werkgever ook aan de rechter of de bond verzoeken tot het terugzetten in functie. Vakbonden zijn nier vaak niet blij mee, maar rechters zullen, indien de werkgever een goed verweer heeft, dit verzoek vaak wel willen inwilligen.
Geef een reactie